Güzel bir döküman buldum.
SUPAP AYARI, MOTOR KOMPRESYONU ve SİLİNDİR KAÇAK TESTİ
Supap Ayarı: Emme ve egzoz supaplarının yuvalarına tam oturduğunda, supap sapı ile supaba hareket veren parça arasına, belirli boşluk verilme işlemine supap ayarı denir.
Gereği ve Önemi:Motor ısındıkça bütün diğer parçalar gibi, supap sistemindeki parçalar da ısınırlar. Isınan parçalarda meydana gelen boy uzaması, supapların açık kalmasına sebep olur.Yuvasına tam oturamayan supap. soğuyamaz ve yanma
tehlikesiyle baş başa kalır.Çünkü supaplar, üzerindeki sıcaklığın % 75'ini yuvasına oturduğunda yuvaya vererek, % 25' ini de supap sapından supap kılavuzuna vererek soğurlar.Ayrıca yuvasına oturamayan supap, kompresyon kaçıracağı için motor gücünün düşmesine de sebep olur.
Supabın soğutulması:Verilen boşluk miktarı fazla olursa, supapların hem açılması zaman olarak gecikir ve hem de yeterince açılamaz. Bu durumda yeterli karışım silindir içine alınamadığı için motor gücü düşer ve yakıt sarfiyatının artmasına sebep olur.
Ayrıca, supap sistemindeki parçaların darbeli çalışmasına ve aşırı supap sesinin
oluşmasına yol açar.
Supapların her zaman rahatça çalışabilmesi için, supap sapı ile supaba
hareket veren parça arasına, uygun miktarda boşluk verilir. Boşluk verme işlemine
de supap ayarı denir.Supap ayar değerleri her motor için farklıdır. Ayar değerleri aracın katalogunda belirtilir. Katalogla belirtilen emme ve egzoz supapları için ayar değerleri
sıcak ve soğuk motorlarda olmak üzere ayrı ayrı verilir. Supap ayarı, itici veya
külbütör manivelası üzerindeki ayar vidasıyla.ayar vidası yoksa ayar şimleriyle yapılır.
Supap Ayannın Yapılması:Doğru supap ayarı yapmak için genel prensip; ayarı
yapılacak supabın iticisi, birlikte çalıştığı kamın ökçesine temas halinde iken, supap sapı ile supabı iten parça arasına gerekli boşluğun verilmesidir.Supap ayarı için önce katalogdan emme ve egzoz supaplarına ait ayar değerleri bulunur
Soğuk ayar değerleri,motor soğuk iken uygulanır. Sıcak ayar değerleri, motor çalışma sıcaklığına ulasana kadar çalıştırıldıktan sonra uygulanır .Katalogla supap ayarı için tavsiye edilen başka ayar şekli varsa supap ayarı katalog tavsiyesine uygun olarak yapılır.Ayar şekline ait katalogla herhangi bir tavsiye yok ise, birinci silindir
senteye getirilir. Sentil belirli temas sıkılığında hareket edecek şekilde emme ve
egzoz supap ayarları yapılır.Daha sonra ateşleme sırası göz önüne alınarak sırayla diğer silindirler de senteye getirilip supap ayarları yapılır. Herhangi bir silindirin kolayca senteye gelmesi için müşterek çalıştığı silindir, supap bindirmesine getirilir.
Ateşleme sırası, 1-3-4-2 olan sıra silindirli bir motorun supap ayarının
nasıl yapıldığım görelim. Bu motorda l inci ile 4 üncü piston, 2 inci ile 3 üncü
piston müşterek çalışır. Müşterek çalışan pistonların birisi supap bindirmesinde
iken diğeri sentede olur.
l inci silindirin sentede olması için, 4 üncü silindirin supaplarına bakılarak
supap bindırmesine getirilir ve linçi silindirin supapları ayar edilir. Ateşleme
sırası 3 üncü silindire gelmiştir. 2 inci silindirin supaplarım supap bindirmesine
getirdiğimiz zaman 3 üncü silindirin supap ayarı yapılır.
1 silindirin supapları supap bindirmesine getirilir ve 4 üncü silindirin supap ayarları yapılır. Ateşleme
sırası ikinci silindire gelmiştir. 3 üncü silindirin supapları supap bindirmesine getirilir
ve 2 inci silindirin supapları ayarlanır. Bu esnada krank mili 2 tur döndürülmüş olur.
Supap ayan yapıldıktan sonra motor çalıştırılır. Ayan yapılan supaplardan supap sesi geliyor ise supap sapında veya külbütör manivelasının supaba temas yerinde bozulmalar vardır. Bozulan kısımlar taşlanarak düzeltilir ve yeniden supap ayarı yapılır. Supap sesini kesmek için boşluğu azaltmak uygun değildir,
Hidrolik İticili Motorlarda Supap Ayarı:Hidrolik itici bulunan motorların normal bakımlarında supap ayarı gerekmez. Bazılarında ayar vidası veya ayar yeri de yoktur. Ancak supapların, supap yuvalarının, külbütör manivelalarının ve silindir kapağının taşlanma işleminden sonra iticilerin normal çalışma mesafelerinde değişme olup olmadığı kontrol edilir.Kontrol ve ayar işlemi araç katalogunda belirtildiği şekilde yapılır.Bazı hidrolik iticili araçta bu işlemin yapılması aşağıdaki gibidir.
1. Krank mili elle iki tur döndürülerek supap siteminin normal çalışıp çalışmadığı kontrol edilir,
2. Aracın yağ lambası sönene kadar marşa basılır. Böylece yağ kanallarının yağ ile dolması sağlanır.
3. Birinci silindirin pistonu senteye getirilir. Külbütör manivelası bu iş için hazırlanmış özel levye ile plancırın itici gövdesindeki yuvasına tamamen oturana kadar bastırılır. Bu durumda külbütör manivelası ile supap sapı arasındaki boşluk, özel kontrol sentiliyle ölçülür.
MOTOR KOMPRESYONU:Emme zamanında silindir içine alınan gazın, sıkıştırma zamanı sonunda yanma odasındaki oluşturduğu basınca sıkıştırma veya kompresyon basıncı (motor kompresyonu) denir.
Önemi:iş zamanında karışımın yanmasıyla meydana gelen basıca yanma sonu basıncı denir. Yanma sonu basıncı, kompresyon basıncının yaklaşık dört katıdır. Bu nedenle kompresyon basıncının, yanma sonu basıncım ne derece etkilediği ortadadır.Kompresyon basıncının yüksek olması, yanma sonu basıncının yüksek
olmasını sağlar. Yanma sonu basıncının yüksek olması, pistonların daha büyük
kuvvetle hareket etmesi ve motorun daha güçlü olması demektir.
Kompresyon basıncının düşük olması ise, yanma sonu basıncının düşük olmasına
yol açar. Yanma sonu basıncı düşük olunca da pistonlar daha küçük kuvvetle hareket
edeceğinden motor gücünün düşmesine ve yakıt sarfiyatının artmasına neden olur.
Ayrıca, motorun yağ yakması artar, rölanti devrinde, ağır yük altında tekler ve ilk
çalışması zor olur.
Her motorun kompresyon basınç değeri kataloğunda belirtilir. Günümüzde
kullanılan benzin motorlarının kompresyon basınçları genellikle 7-12 bar (kg/cm2) arasındadır.Motor kompresyon basıncı, kompresyon manometresi ile ölçülür.
Motor kompresyon basıncı emme ve egzoz supapları ile silindir, piston ve segmanlarının sızdırmazlığına bağlıdır. Kompresyon basıncı normal olan bir motorun emme ve egzoz supaptan, silindiri, piston ve segmanlar sağlam demektir.
Kompresyon basıncı düşük çıkan bir motorun supaptan ayarsız veya arızalı, silindiri, piston ve segmanlar (biri veya birkaçı) arızalı olduğu anlaşılır,
Motor Kompresyonunun Ölçülmesi ve Yorumlanması
1- Araç aküsü motoru 100 - 110 devirle döndürebilecek şekilde olmalıdır.
2- Motor çalışma sıcaklığına ulasana kadar çalıştırılıp durdurulur.
3- Motorun bütün bujileri sökülür.
4- Karbüratör hava filtresi sökülür.
5- Jikle kelebeği tamamen açık durumda iken gaz pedalına sonuna kadar basılır.
6- Kompresyon manometresi, birinci silindir buji yuvasına kompresyon kaçırmayacak şekilde bastırılır.
7- Marşa basılarak motorun dört beş tur dönmesi sağlanır. Kompresyon manometresinde okunan en yüksek değer bir yere yazılır ve kompresyon manometresinin havası boşaltılır.
8- Daha sonra sıra ile aynı işlem diğer silindirlere tatbik edilir.
Ölçülen değerler katalog değerine ne kadar yakın ise ve birbiri arasındaki
fark 0.6 bar (.10 Ib/inç2) dan az ise o kadar iyidir.
Katalog değeri 150 lb/ inç2 olan ve 120 bin km yapmış bir aracın motorunda
ölçülen kompresyon basınçları ve çıkan sonuçlar:
Örnek l: l. silindir 133 Ib/inç2
2. silindir 135 Ib/ınç2
3. silindir 137 Ib/inç2
4. silindir 138 Ib/inç2 ise
Yorum: Bu motorun kompresyonu çok iyidir ve işleme son verilir.
Örnek 2: l. silindir 118 Ib/ınç2
2. silindir 119 Ib/inç2
3. silindir 122 Ib/inç2
4. silindir 126 Ib/inç2 ise
Yorum: Bu motorun kompresyonu biraz düşük olmakla beraber yeterlidir.
Silindirlerde dengeli bir aşınma vardır ve işleme son verilir.
Örnek 3: l. silindir 100 Ib/inç2
2. silindir 105 Ib/ınç2
3. silindir 98 Ib/inç2
4. silindir 108 Ib/inç2 ise
Yorum: Bu motorun kompresyonu düşüktür. Bu durumda işleme devam
edilerek yağlı öiçüm yapılır. Kompresyon kaçağmın supaplardan mı yoksa
piston, segman, silindir üçlüsünden mi olduğu araştırılır.
9- Bütün silindirlere buji yuvasından yağdanlık ile bir miktar yağ sıkılır.
10- Marşa basılarak motora bir kaç'tur attırılıp, silindir içine sıkılan yağın
segmanların çevresine dağılması sağlanır,
11- Bu kez de silindirler yağlı iken aynı ölçümler tekrar edilir. Alınan
sonuçlar birinci ölçümdeki sonuçlar ile mukayese edilir.
Yorum: Yağlı ölçümde okunan kompresyon basıncında çok fazla yükselme
var ise pistonlar, segmanlar, silindirler arızalıdır. Arıza birinde, ikisinde veya
hepsinde olabilir.
Yağlı ölçümde okunan kompresyon basıncında çok fazla yükselme yok
ise supaplar, supap oturma yuvaları, supap kılavuzları, supap yayları arızalıdır.
Arıza birinde, ikisinde veya hepsinde olabilir.
Silindir Kaçak Testi:Silindir kaçak testi, sente konumunda olan silindirin buji yuvasından yanma odasına basınçlı hava vermek suretiyle hava kaçaklarının yerini ve kaçağa sebepolan arızalı parçanın kesin tespit edilmesi için yapılır.
Önemi:Silindir kaçak testinin önemi, bir motorun yalnızca bujilerini sökerek piston, segman, silindir, emme supabı, egzoz supabı, kapak contasından kaçak ve yanma odasında çatlak olup olmadığının kesin olarak tespit etmesin! sağlamasıdır.
Böylece, çok az zaman harcayarak ve gereksiz masrafa girmeden arızalı parçaların kesin olarak tespit edilmesi sağlanır.Silindir kaçak testinin temel prensibi sente konumunda olan silindirin yanma odasına buji yuvasından basınçlı hava vererek, havanın kaçmasına sebep olan arızalı parçayı tespit etmektir. Bu test, özel silindir kaçağı test cihazı ile yapılabileceği gibi her tamircinin kendisinin yapacağı adaptör ile de sonuç almaşı mümkündür. Burada yapılması gerekli iş, eski bujilerin izolatörünü
kırılarak buji içi boşaltılıp,üzerine basınçlı hava hortumunun bağlanabileceği bir
parçanın kaynak edilmesidir.Yanma odasına verilen havanın basıncının 7-14 bar
(kg/cm2) olması gerekir.
Silindir Kaçak Testinin Yaptiması ve Yorumlanması:
1- Motor çalışma sıcaklığına ulasana kadar çalıştırılıp durdurulur.
2- Motorun bütün bujileri sökülür.
3- Karbüratör hava filtresi sökülür.
4- Radyatör kapağı çıkartılır.
5- Karter havalandırma borusu sökülür.
6- Birinci silindir senteye getirilir. Araç birinci vitese takılarak el freni çekilir.
7- Cihazın ayarı yapıldıktan sonra adaptörü, birinci silindir buji yuvasına takılır.
8- Yanma odasına basınçlı hava verilir,
9- Cihaz üzerindeki göstergeye bakılır. Göstergede % 5 kaçak okunması
normal kabul edilir. % 20 yi aşan kaçak miktarı motorun verimsiz çalışacağım
ifade eder. Bu durumda arızalı parçaların değişmesi gerekir.
10 - Kaçak miktarı tespit edildikten sonra, kaçağın yeri aranır.
- Karter havalandırmadan gelen hava, piston, segman ve silindirin
aşınma miktarım gösterir.
- Karbüratör hava boğazından hava sesi dinlenir. Hava sesinin
duyulması, emme supabından kaçak olduğunu gösterir.
- Egzoz borusu çıkışından hava sesi dinlenir. Hava sesinin duyulması,
egzoz supabından kaçak olduğunu gösterir.
- Radyatör içindeki soğutma suyu içinde hava kabarcıklannın görülmesi
yanma odasında çatlak olduğunu veya conta anzası olduğunu gösterir.
- Komşu silindirden hava çıkması conta arızasını gösterir.
11-Aynı işlemler sıra ile diğer silindirler için yapılır.
Atmosfer Basıncı, Vakum, Manifold Vakumu
a) Tanımı
ünyayı çepeçevre saran hava tabakasına atmosfer denir. Atmosferde %21 oranında oksijen, % 78 oranında azot, % l oranında su buharı ve diğer gazlar bulunur. Atmosferin, deniz seviyesindeki l cm2 alana düşen ağırlığına da atmosfer basıncı denir ve değeri 1,033 kg/cm2 dir. Atmosfer basıncı deniz seviyesinden yükseldikçe azalır. Otuz kilometre yükseklikte ise yok denecek kadar azdır.
Atmosfer basıncının altındaki basınç değerlerine vakum denir. Vakum
kısaca düşük basınç demektir. Manifold vakumu ise, emme zamanında pistonların
silindir içinde meydana getirdiği vakumun, emme manifoldundaki etkisidir.
Önemi:• Normal bir motorda, motor rölanti devrinde çalışırken manifold vakumunun
değeri 17 - 22 inç civa sütunudur. Manifold vakumu, gaz kelebeğinin açıklık durumuna göre belirli değerler alır. Bu vakumun ölçülmesi ile motor supapları,piston, segman, silindir aşıntıları, avans ayan, rölanti karışım ayan, supap açılma zamanlarının doğruluğu, egzoz sisteminde tıkanıklık olup olmadığım anlamak mümkündür.
Vakumu ölçen cihaza vakummetre denir. Vakummetre emme manifolduna
veya manifolddan vakum alan bir yere sızdırmaz olarak bağlanır.
Manifod Vakumunun Ölçülmesi ve Yorumlanması:
1- Motor çalışma sıcaklığına ulasana kadar çalıştınlır.
2- Emme manifolduna vakummetre, motora da takometre bağlanır.
3- Marş vakumu ölçülür.
4- Motor çalışırken manifold vakumu ölçülür.
Marş Vakumunun Ölçülmesi
Marş vakumu, motor hakkında ön fikir edinmek için ölçülür. Bu kontrol için;
- Bobin yüksek voltaj kablosu sökülür.
- Gaz kelebeği kapalı, jikle kelebeği açık konuma getirilir.
- Emme manifoldu ile ilgili bağlantı uçları varsa (karter havalandırma gibi)
bağlantılar sökülerek delikleri kapatılır.
- Marşa basılarak manifold vakumu ölçülür. Ölçüm sırasında motor devri
100 devirden aşağıda olmamalıdır.
Vakummetrede okunan değer yüksek, cihazın ibresi sabit duruyor ise
motorun iyi durumda olduğu; değer düşük, ibre sabit ise bütün silindirlerde
kompresyon düşüklüğü tahmin edilerek işleme devam edilir.
Anasayfa 
Renault 9 Blog 
Bu arada birinin söylediği şeye düzeltme yapmayı da hiç sevmiyorum mualefet olur gibi ama kusura bakmayın sonuçta bilgi alış verişi yapıyoruz
bak yazalı ne kadar oldu hiç konuşmaya hakkın yok bence yazmışın unutmuşun, aklına bile gelmemiş sonra... 
